Preek van de week



Preek  van de week
  Kalender


Witte Donderdag

"Als ik, jullie heer en meester, jullie de voeten was, moeten jullie dat zeker doen en elkaar de voeten wassen." - "Blijft dit doen om mij te gedenken."


In mijn kinderjaren trokken we op nieuwjaarsdag 's namiddags altijd met de hele familie naar onze grootouders voor een feestmaal met boterkoeken en chocolademelk. Op een keer zette opa aan het einde van de maaltijd een paar flessen genever op tafel. We gaan nog een borrel drinken, zei hij, want volgend jaar zal ik er niet meer bij zijn. Natuurlijk protesteren jullie, ik zou me beledigd voelen als je het niet deed, maar ik weet het zeker: voor mij is het de laatste keer. En je moet nu allemaal goed luisteren. Ik ga een aantal dingen zeggen die ik jullie geleerd heb en die je altijd moet onthouden. En dan vatte hij zijn levensleer samen in een aantal pittige spreuken. Bijvoorbeeld: volg het voorbeeld van de pastoor en niet dat van de melkboer: je moet altijd water bij de wijn doen, maar nooit bij de melk. Beter een brede rug dan lange tenen. Het is beter te mogen geven dan te moeten krijgen.

Toekomend jaar, zei hij, als ik er niet meer ben, moet je me laten spreken door mijn spreuken. En ook alle jaren nadien, zo lang jullie  op nieuwjaar blijven samenkomen.

Zo heeft mijn grootvader me de eucharistieviering doen begrijpen. Jezus hield met zijn volgelingen zijn laatste feestmaal. In het verslag van het Johannesevangelie is er helemaal geen sprake van zoiets als de instelling van het sacrament van de eucharistie. Jezus zegt er niets over, maar hij doet iets dat iedereen aan tafel verbijstert. Hij bindt zich een schort om en begint met iedereen de voeten te wassen. Om de een of andere reden hadden ze die voetwassing aan het begin van de maaltijd overgeslagen. De heer doet nu het werk van een slaaf, en geeft daar commentaar bij. Zijn leerlingen moeten doen zoals hij het voorgedaan. Elders in de evangeliën zegt hij het uitvoeriger. "Bij de heidenen, dit wil zeggen, in de wereldlijke verhoudingen, in de politiek en de economie, spelen koningen de baas, daar laten machthebbers zich weldoener noemen. Maar bij jullie mag dat niet zo zijn." Christenen blijven hem gedenken doordat ze, zoals hij zo dikwijls in zijn leven heeft gedaan, de menselijke verhoudingen op hun kop zetten. Enkele dagen na het laatste avondmaal deed hij nog eens. Koning ben ik inderdaad, antwoordt hij aan Pilatus, maar van een rijk dat niet van deze wereld is. Het is wel in deze wereld, en daar doet het zich gelden door mensen die hun macht gebruiken om hun medemensen te dienen. Door het vuil dat aan hen kleeft weg te wassen.

Blijf dit doen om mij te gedenken, zegt Jezus volgens de andere evangelisten nadat hij brood en wijn, teken van zijn geofferd lichaam en vergoten bloed, heeft rondgedeeld. Zij die hem blijven gedenken, doen dit niet in de eerste plaats door eucharistie te vieren. Eucharistie vieren ze om zich telkens opnieuw in te prenten wat het Johannesevangelie duidelijk wil maken. Ze doen het om de opdracht te kunnen volhouden, tegen alles en iedereen in waardoor ze belachelijk, in sommige omstandigheden zelfs verdacht worden gemaakt.

In sommige kerken wordt op Witte Donderdag nog altijd de voetwassing symbolisch overgedaan. Symbolisch, want je mag er maar aan meedoen als je vóór de plechtigheid een grondig voetbad hebt genomen, zeker als je nogal delicate voeten hebt.

Er is geen verdere uitleg nodig om in te zien dat het niet bij die jaarlijkse symboolhandeling mag blijven. Ze heeft alleen zin als we ze hanteren als de sleutel die ons de eucharistie doet begrijpen. We vieren ze alleen zoals het hoort in de mate dat ze ons helpt om Jezus' dood en opstanding wààr te maken in de praktijk van het dagelijkse leven.

Ik keer nog even terug naar het testament van mijn grootvader. Nog altijd komt onze hele familie samen, niet meer op nieuwjaarsdag zelf maar ergens in de nieuwjaarsmaand. En we herhalen zijn spreuken. Enkele jaren geleden was er één persoon afwezig. Ze was van haar man gescheiden en met een andere, gescheiden man hertrouwd. Ze mocht er niet bij zijn, want ze had vuile voeten. Het heeft ons twee nieuwjaarvieringen gekost om eensgezind tot het besef te komen dat die vieringen één grote leugen waren. Nu leven we opnieuw in de waarheid.

B.J. De Clercq o.p.

    top    lijst