"Prijs
dan geen mens voordat hij gesproken heeft, want pas op grond
daarvan kan men een mens beoordelen." (Jesus Sirach, 27:7)
Met
sprekende beelden uit het leven van elke dag, getuigt de bijbelse
wijsheidsleraar Jesus Sirach, dat hij over veel mensenkennis
beschikt.
Schudt je de woorden van iemand in een zeef, zegt hij, dan zal je
goed en kwaad in die mens kunnen onderscheiden, zoals je bij het
zeven van graan kaf en steentjes kunt scheiden van de
graankorrels.
De degelijkheid van een mens blijkt uit zijn spreken; zoals de
gaafheid van geboetseerd kleiwerk pas blijkt bij het bakken in de
hitte van de oven.
Of nog: woorden zijn als vruchten van bomen;de gezindheid van een
mens blijkt uit zijn spreken.
Ja, de taal is hèt communicatiemiddel tussen ons, mensen.
Willen we samen-leven en samen-werken, dan is het van belang hoe
we omspringen met onze woorden. Woorden kunnen net zo goed
waarheid stichten als leugen stoken. Of anders gezegd: de moraal
van het spreken, het hanteren van woorden maakt uit óf we ware
gemeenschap met anderen kunnen opbouwen, zowel in het gezin als in
de familie, in onze volksgemeenschap of in de kerk.
Jezus zegt: 'Waar het hart van vol is, daar loopt de mond
van over'.
Wij zijn gewoon dat spreekwoord te gebruiken om iemand te typeren
die het altijd over zijn auto heeft of over zijn hobbies. Maar
Jezus bedoelt: wie een goed, een enkelvoudig hart heeft, zal ook
rechtuit spreken. Wie geen boosheid te verbergen heeft, zal
oprechte woorden spreken.
Woorden zijn als glas: ze kunnen kristalhelder zijn, of bedoomd,
onhelder of zelfs vervormend. In die laatste gevallen, zegt Jezus,
wijzen ze op een dubbelzinnig hart, op troebel water in het
binnenste van de spreker. Met zo'n mensen is geen gemeenschap
mogelijk. Van vriendschap kan geen sprake zijn.
Je vertrouwt je niet aan hen toe, je gaat met hen in zee, je
vraagt hen geen raad. Het zijn blinden,zegt het evangelie, die
best geen leiding nemen of ze doen ook óns in de kuil vallen.
Het is nu niet onze bedoeling toepassingen te maken op de
kerkelijke of politieke actualiteit. Wij willen hier het evangelie
lezen en voor onszelf actualiseren en daarom Jezus woorden blijven
beluisteren waar Hij zegt: ' Waarom kijkt ge naar de spinter in
het oog van je broeder .. Hoe kan je tot je broeder zeggen:
laat mij de spinter uit je oog halen..'
Hiermee worden we aangespoord tot zelf-onderzoek.
We moeten allereerst streven naar helderheid in onszelf, in ons
spreken en ons doen. De vraag durven stellen: doe ik me voor zoals
ik ben en denk? Ben ik in mijn binnenste wel een gezonde boom, zo
goed als de vruchten die ik ten toon spreid?
Laten we rustig het oordeel van anderen maar eens op ons afkomen
voor we gaan steigeren en ons verdedigen. Want niets schijnt
voor de mens zo moeilijk te zijn als eigen fouten aanvaarden. Het
is altijd de schuld van de anderen, en zo hoeven wij onszelf niet
te veranderen.
Jezus zegt niet dat we, eens de balk uit ons eigen oog
verwijderd, het recht in handen krijgen om te oordelen, om op
jacht te gaan naar de spinters in andermans oog. Nee, bescheiden
blijven, eigen zwakheid onder ogen durven zien en mild naar de
anderen kijken. Pas als we zo met onszelf in het reine zijn
gekomen, als we ons genezen hebben tot een goede boom, zullen we
geen blinde leiders zijn en met begrip voor andermans zwakheden
goed kunnen doen, opbouwend werk kunnen verrichten en anderen
begeleiden op hun tocht door het leven.
Elke
christen mens moet blijvend opkijken naar wat Jezus bezielde en
als leerling willen groeien in de gezindheid van de Meester.
Dat vergt een volgehouden inspanning. Een Afrikaanse bisschop
drukte het op een pittige manier alsvolgt uit:
"Mensen zijn onredelijk, onlogisch, zelfzuchtig.
- Hou er toch maar van!
Als je goed doet, verwijt men je eigenbelang.
- Blijf maar goed doen zoveel je kunt!
Succes bezorgt je valse vrienden en ware vijanden.
-Neem dat succes toch maar aan.
Eerlijkheid en oprechtheid maken je kwetsbaar.
- Blijf maar eerlijk en recht voor de vuist.
Geef het beste van jezelf en ze slaan je om de oren.
- Doe toch maar je best tot het uiterste toe!"
Gerard Braet o.p
