Geloven: een daad van overgave
(Lc. 7, 36-50; 2 Sam. 12, 7-10.13) - 17 juni 2001

Jezus aan tafel bij een farizeeër.
Jezus raakt wel regelmatig in conflict met farizeeërs, maar van een heuse ontmoeting tussen die twee is in het evangelie nauwelijks sprake.
Eén uitzondering: Nikodemus (Joh. 3, 1-21). Een farizeeër met een ‘open geest’ die zich de moeite getroost persoonlijk met Jezus en z’n leer kennis te maken. Maar dat moest dan wel ‘s nachts, - kwestie van zich niet te compromitteren.
Eigenaardig dus dat de farizeeër Simon Jezus heeft uitgenodigd,... en nog wel op klaarlichte dag. Nog onbegrijpelijker: hij heeft hem niet eens naar behoren verwelkomd. Hij heeft z’n gast water noch olie aangeboden en hem bij het binnenkomen niet gekust. Van een farizeeër zou je toch mogen verwachten dat hij zich aan het boekje houdt en de regels van de etiquette respecteert. Of vond hij deze verwelkomingsrituelen maar een verwaarloosbare formaliteit? Achtte hij ze misschien niet aan Jezus besteed? Of had hij er helemaal niet op gerekend dat Jezus op z’n uitnodiging zou ingaan?

Vreemd, zo’n farizeeër die niet beantwoordt aan het beeld van een farizeeër...

De bijbelcommentatoren brengen meer duidelijkheid. Zij zijn het erover eens: we hebben hier te maken met een zgn. geconstrueerd verhaal. Lucas heeft dit tafereel in scène gezet en spelers en decor daarbij zorgvuldig gekozen.

De ontmoeting tussen Jezus en de vrouw met de balsem heeft waarschijnlijk wel plaatsgevonden, en ze heeft indruk gemaakt, want de vier evangelisten verhalen erover. Maar dat levert wel vier verschillende verhalen met verschillende personages en een verschillende locatie.

Simon de farizeeër vinden we enkel bij Lucas. Die weet waarom. Hoe groter het contrast tussen zijn personages, hoe duidelijker de boodschap. En daarom plaatst hij een zwaargewicht, een farizeeër, man van de wet en deskundige inzake geloofszaken, tegenover een eenvoudige vrouw, een zondares, niet nader benoemd. En daar tussenin Jezus, aan tafel. Niet toevallig, want een maaltijd zou hét beeld bij uitstek zijn waarmee Lucas aangeeft dat de Jezusboodschap universeel is. Jezus maakt geen onderscheid tussen man of vrouw, tussen arm of rijk. Het heil dat hij vanwege zijn Vader mag aanbieden, komt allen toe. Hij wil met iedereen aan tafel.

De farizeeër en de vrouw worden zo als vanzelf elkaars tegenpolen. Prototypes van twee manieren om Jezus tegemoet te treden, twee manieren om met geloven om te gaan. En dat thema werkt Lucas verder uit.

Simon de farizeeër moet raar hebben opgekeken als hij daar opeens die ongenode gaste bij Jezus’ voeteneind bezig ziet. Het tafereel ergert hem. Waarom stuurt Jezus die vrouw niet weg? De rabbijnen raden minstens een afstand van twee meter aan met zulke vrouwen, maar Jezus laat zelfs toe dat die vrouw hem aanraakt!

Simon redeneert snel: die Jezus kan dus geen profeet zijn, want dan zou hij toch weten dat hij zich met een zondares inlaat.

Onmiddellijk worden zijn gedachten onderschept. Jezus heeft hem iets te zeggen. Hij legt hem de kwestie van de geldschieter voor. Een geldschieter geeft kwijtschelding van schulden, aan de ene schuldenaar 500 denariën en aan de andere 50. Aan Simon de vraag: wie van de twee schuldenaars zal het meest van de geldschieter houden? ‘Ik veronderstel’ zegt Simon ‘degene aan wie hij het meest heeft kwijtgescholden.’ Hij weet dat hij de enige juiste conclusie trekt en toch antwoordt hij voorzichtig. ‘Ik veronderstel ...’. Misschien denkt hij: opletten geblazen, want als die Jezus een vraag stelt weet je nooit waar je met je ‘correct’ antwoord uitkomt. Of misschien snapt hij helemaal niet waar Jezus met zijn voorbeeld naartoe wil en antwoordt hij daarom een beetje aarzelend.

Eerlijk gezegd snapte ik het ook niet onmiddellijk, want als we terugkeren naar ons evangelie, dan maakt Jezus nu de vergelijking tussen het gedrag van Simon en de handelingen van de binnengekomen vrouw. Een vergelijking die duidelijk in het nadeel van Simon uitdraait. Wat de gastheer officieel verzuimd heeft, heeft de vrouw spontaan dubbel en dik goedgemaakt. Maar wat heeft het gedrag van de vrouw dan weer te maken met de geldschieter die door de grootste schuldenaar het meest wordt bemind?

Het lijkt alsmaar ingewikkelder.

Toch levert Jezus’ interpretatie een interessante en verhelderende kijk op het gebeuren. Hij merkt op dat de vrouw veel liefde betoont. En dat ze zoveel liefde betoont, bewijst - zo zegt hij tegen Simon - dat haar zonden werden vergeven, ook al waren het er veel. En hij voegt eraan toe: "Aan wie weinig wordt vergeven, die betoont weinig liefde."
M.a.w. hoe meer barmhartigheid een mens mag ondervinden, hoe meer hij of zij zal geneigd zijn om dankbaar lief te hebben.

Als we op die manier naar de vrouw kijken, krijgt het voorbeeld van de geldschieter opeens wel betekenis en is de parallel tussen de grootste schuldenaar en de vrouw gemakkelijk te trekken.

‘Wie goed doet, goed ontmoet’, zegt het spreekwoord. Maar misschien kunnen we het maar beter omkeren. Wie een goed mens heeft ontmoet, wie de warmte heeft ervaren van een medemens die z’n arm om je schouder legt en zegt: het geeft niet, kwel jezelf niet langer met wat er verkeerd is gelopen, ga niet gebukt onder je falende zwakheid, zo iemand krijgt opnieuw voeling met zichzelf, voelt zich geheeld. Die ondervindt de genadige troost het vermogen om lief te hebben niet te hebben verspeeld.

Met de vrouw die tot bij Jezus komt is zo’n ommekeer gebeurd. Zij toont haar dankbaarheid, zonder reserves. Haar hart gaat uit naar deze man. Zijn bevrijdende boodschap van barmhartigheid heeft ze reeds aan den lijve mogen ondervinden en als ze hem uiteindelijk ontmoet, heeft ze zo’n weldadig gevoel van herkenning, van thuiskomen, dat ze letterlijk overstroomt. Hij is haar zo lief, hij is haar zo welkom.

Echt welkom, zegt Lucas, want kijk maar: een vloed van tranen, onophoudelijk kussen, kostbare balsem. Deze vrouw heeft oprecht geloofd dat genade mogelijk was en dat heeft haar gered, heeft haar opnieuw voluit mens gemaakt.

En Simon? Die dreigt helemaal buiten beeld te geraken. Tegen zoveel (vrouwelijke) gelovige overgave kan zijn (mannelijk) aarzelend en redenerend geloven in de verste verte niet op.

Bea Duys
dominicaanse familie Schilde