Preek van de week



Preek  van de week
  Kalender
Erotische gerechtigheid
(15 juli - 15de zondag - Lc. 10:25-37)


"
Hij zag hem en was ten diepste met hem begaan. Hij ging naar hem toe, goot olie en wijn op zijn wonden en verbond ze." (Lucas, 10:33 v.)


De parabel van de barmhartige Samaritaan is voldoende bekend. Ook de exegetische wetenswaardigheden - over de priester en de leviet en waarom die zich niet inlaten met deze gewonde mens, en waarom dan uitgerekend een Samaritaan die centrale plaats moet innemen, en wat verder allemaal te betekenen heeft - al deze zaken die het verhaal meer kleur en diepgang geven, behoren tot de parate bijbelkennis van de meesten onder ons. Ik hou het dan ook bij een facet uit het verhaal dat direct in het oog springt: de tegenstelling die ten tonele wordt gevoerd tussen afstand en nabijheid. Want dat beelden de verschillende figuren in het verhaal uit. Afstand en nabijheid die grondig verschillende consequenties met zich meebrengen.

Het blijkt bijvoorbeeld uit de manier waarop we situaties van onrecht ervaren. Veel wordt bepaald door de plaats waar we onszelf situeren. Op afstand of in de nabijheid. Ik wil hier een beschouwing bij leggen van de Amerikaanse theoloog M. Fox in zijn boek "Gezegend vanaf het begin" (Oorspronkelijke titel Original blessing). Hij gebruikt daarin enkele pittige uitdrukkingen die te denken geven. Eén daarvan is zijn pleidooi voor wat hij noemt een erotische gerechtigheid. Geef toe dat de uitdrukking vreemd klinkt, misschien zelfs een ietsje pikant. Uiteraard moeten we de term erotiek wat herstellen in zijn oorspronkelijke betekenis, wat hij door het binnenhalen in de seks- en porno-industrie is kwijt geraakt.

Met eros bedoelen we dan zoiets als de drang tot contact, tot meedoen, tot toewending, tot het in aanraking komen met en betrokken zijn bij concrete gevoelens, dingen en mensen, in plaats van te abstraheren en theoretiseren. Het heeft te maken met directe ervaring die de persoon tot in het lichaam voelt en waardoor men in staat is mee te trillen met de ander. In de context die door de parabel wordt geëvoceerd, heeft erotiek alles te maken met compassie, in de zin van binnentreden in het leed van de ander, erdoor geraakt worden met je eigen zintuigen en je eigen gevoel. Wat met een ander gebeurt, of het nu iets vreugdevols is of droevigs, gebeurt mij. De pijn van de ander is mijn pijn, de vreugde van de ander ook die van mij. Iets in de zin van 'been van mijn gebeente en vlees van mijn vlees', zoals de mens het in het scheppingsverhaal uitroept over de partner die hem te beurt valt. Daarin weerklinkt iets van de zegen die mensen voor elkaar kunnen en mogen zijn.

En er is nog meer. Erotiek hoeft niet beperkt te blijven tot het directe tussenmenselijk verkeer. Eros heeft evenzeer te maken met het vermogen van een samenleving om op een meer gevoelige manier met elkaar om te gaan, met elkaars vragen en noden, pijn en vreugden. Ook op macro-niveau kunnen we alleen maar gebaat zijn met een in die zin 'erotische' gerechtigheid. Het gaat namelijk om een kwaliteit, een intensiteit, die telkens weer dreigt te verkommeren in onze systemen. In welk systeem dan ook. Zowel religieus als maatschappelijk.

In die zin komt de parabel van de barmhartige Samaritaan met een nieuwe uitdaging op ons af. Daar is werkelijk sprake van een erotische gerechtigheid. Zoals ook Jezus haar zijn hele leven praktiseerde. Ten aanzien van zoveel mensen die ziek waren, onrein verklaard, onaanraakbaar. Ten aanzien van de overspelige vrouw, van de tollenaar Zacheüs. Hij doorbreekt de vaak hardnekkige barrières die mensen hebben opgetrokken om zichzelf veilig te stellen. Het is het op afstand blijven dat het ons mogelijk maakt ons af te schermen. En hierin kunnen we een uitdaging ervaren.

Het is inderdaad de afstand die maakt dat we de dingen als niet zo erg aanvoelen. Fox : "Het is de afstand die het een piloot van een bommenwerper mogelijk maakt van 42.000 voet hoogte napalmbommen af te werpen en dan te zeggen dat het hem een kick gaf daar beneden op de grond dorpen in vlammen te zien opgaan. Als hij niet zo ver weg geweest was en op de grond had vertoefd en van nabij had kunnen zien en ruiken en horen wat daar gebeurde, en als hij de mensen had kunnen aanraken en recht in de ogen had kunnen zien van verbrande kinderen en oude mensen, dan zou hij er heel anders over gedacht hebben."

Erotische gerechtigheid daagt me ten minste uit om met de ander met wie ik in contact kom en die op welke manier dan ook een appèl op me doet, echt nabij te zijn.

Ignace D’hert o.p.

     top    lijst